Cerita Rakyat Kalimantan Barat
Ditulis Claudia Liberani Randungan
Dinarasikan dalam bahasa suku Tamambaloh, Kapuas Hulu, Kalimantan Barat oleh Claudia Liberani Randungan
Ilustrasi musik Gradius Bima Valian

Ndien sao langke tau de’ndin, sao langke ndin balangke ingka, poangsi de’e tau ilalam ndinang ndin damondoki de’ burung rawe. Burung rawe ndin kan manando ingka i sualina sawen, arape’ ungan binuangen. Sap’a poang sabala kaungan satanga batang sunge ndin umpa rana burung ndin.

Na’an datamu ratina de’e kolea tau ndinang. Burung mondok tulakat ruang jawa ingka asana ndin. Balaun de’e ndin ya’ tiap aso dakana atena, dakan tolang matana, babulan-bulan, akaus bea de’e kapuliana suang saona ira amana induna Dayang Gamilu ndin.

            “Ado daiak ndi mate’ak bea tik palaloang kaleku,” ingka de’e ndin. Balit ingka de’e ndin tindo di malamen. Dapanat pi bua de’ lako’a isaluan, mondok sumangata ira induna ira amana.

“Anakku, tadangko tindo’en isaluan di tindo’anka ndin. Ndien bakam ulu duduk ka’ ndinang ndin. Alako ko lalam bakam ndin ingka, marikoanko baririar. Naminko angkan mole’ko ndinang, anu ndi’ mansangapi manyarina mantuari, na’anki pi mate apu na’anpi tadang,” Ingka de’e ndin. De’ lam muina ndin. Dakita ingka ira induna na amana mamondokina lo’a.

            “Sase’ko, ona ndin kosan sesenam kosan dangaram bea tikko mate dauno burung ndin,” ingka amana. Burung ndin okan burung biasa ingka, burung mondok tulakat ilaut ruang jawa ingka. Dasan tau burung antu langke, belejo poang tik kita iko kaungan batang sunge’en, sap a poang sabala ndin.

Adoh kat ingka de’e sadinga dayang gamilu ndin. Balit de’e ndin asading. “ada’ sase ara amaku induku mamondoki loku: ingka de’e ndin . long bariar ingka asadinga, marikoan de’e ndin. Marikoan kakas, angkan, damasami apina. Namin akaus damasami apina talalo antama lam bakamen. Ya’ baraa ingka bakam ndini. De’e ndin. Namina pong talalo ingka de’e ndin, mondok lalo ingka de’ burung rawe ndin. Kae unyina unyi soangin, pamagum dulungan jalu’en dataruju’a, dulungan kayu en.

Manando’ de’ sulina saoen, dabelelang ingka matana urait, dabeleang ingka kalaut de’e jalu ndinan. Burung ndinan de’. Ada’ kosan tau ingka mo’. Daia alako’ bea mananakan ilalam. De’ mantuari ndin. Na’an bua dakaru-karu, na’an damansangi tarear. Ya’ tana sabala ndin mandona, akaus apapa ungan binuangen, akaus apap ungan kayuen, arape dana langan manando. Mole’ jalu ndin balit. Daia pun karabe imbar aso karabe imbar aso de’e ndin manyunyianga. Marung de’ mantauri mondok ungka de’ ndien tau manyalamat lo’a, ungka de’ ndien tau pande mauno. Manggulungi.

Naaa balaun balit ndien de’ sao. Na’an bea sitamu de’ ndin. Adoh kaingka’ de’e babaka ndin, bapu’ak bea ndi lalako kaingka de’e ndin daia. Pondo’ku ndi bayu bea ingka, [1] apano ndi [2]katalangan ku. Namin bayu bea de ndin okan jalu tatapit pondo’a. tarangkatak pi ingka loa induna, lamba-lamba ak pi maule jo kosan pi bea karaja tau. Tau namin akaus takapulung, namin bea pamole beo kausana, tadang matam. Ya’ memang ndien tadongo de’e nndin ira mate sapolo sao, mate na’an itamu. Inatang ai de’e ndi nkenang mamam pandena mauno antuari, angkan tolang mata manosop utak. Makan de’e daia ndin mamolana pondo’.

Akhir-akira balit daia de’e ndin kan tarangkat de’e ndin lamba’. Lamba de kosan jalu sidua’ nana, naanpi mondok loa sao ndin. Bajao langanda’ naan sanuan, tik naan idunoi burung ndin ungka maunoi banua bokan. Atakut darampit kule’a burung ndin daira pun ona’ mate.  Tarangkat bea de’ ndin nana katalangana nana sumpitana, lamba ingka de’e ndin saso-aso naanpi dadua’ang aso ndin. Mole’ kosan bea jalu dakule’ Kosan bea jalu kukule ndi ingka loa induna. Ma’ aiaka poang ingka induna, alako’ pi ada lamba-lambaen labina ndi’ balasa dongoen dien sao tau akaus mate apu dauno burung, burung balu aite la’an ndin ingka induna datamu bea de’ ndin.

Aso sera de’ lamba waindin bapi na’an dadua’ang, aso ke tiga de’ ndin balit iduang a sao ndin de’ lamba a. mondok de indiang dabele ateeng tauen. Kosan dampe bawi, kosan dampe manuk de’e ndin, tinggal poang de’e ndin tangkana naan bea de’ datutupi. [3] ada’ masi de’ atenga tauen ingka de’ ndin pandena sao ndi balgnke akaus bead ambit bararan berarti namin balaun namin irantanga ndi’. Daiensi ndi mantuarina, bawina kosan, labina yang manuk manangkaruak ingka.

Mamuti pi bua kakina lo’a danumen. Balin dampe dampean da’ balaun balit inait bua lo’a panton. Ndien bea pantone ndi ingka, mai manu ndi asana ignka, akaus daliliti bararan ingka de’e ndin. Lamba poang de’ seseang kalena. Inait de’ balit loa sawen, dabeleang matana urait ateng, balangke saon tau. Dabelelang matana kalaut kenang bea.

            “Adaa’ lo’indisi tau ndi,” Ingka. Dabae’ ingka kira kaian tiap biring api langana anait bangona memen dulungan tidoan tau, dulungan uraran sambut tau de’e ndin di sao ndin. Ada’ maisi tau ndi kaingka de’ ndin. Urait-urait urait ingka balit mondok lo’a biring api ira’ang en, masi de’e mambangan tau ndi ingka,  naan bea datambit ingka, ndien mantuari kah kosan kaingka de’ lam batak nyawana.

Intama be’ de balit. I dayang gamilu ndin baru marikoan. Ada’ balu belean api ndi, ungka la’ ndien mantuari kaingka de’ ndin. Balaun balit dasasar kaingka de’ ndin mansangapi apanasa. Ado saja ndien mantuari bea ndi’ dente poang bata manyunyiangen ingka de’e ndin.

Balaun de’ balit loindisi de’ kusarina kaingka saja ndien bean di mantuari ingka. Dabeleang matana lo indoor nyaung sawen ndien paupakan bata saringkan. Baru-baru bata paopkan antimun. Maruar ingka lo’ tanga sawen, inait ingka loa taroan kamamasan tau di salimbar. Tangka tau ndi bangona memen ingka. Balau nbalit ingka de’e ndin kapanjang saso-aso palilit-lilita de’e ndin anu de’e ndin balit tadalinga unyina jalu ndin maintain mantuari bapi, dabau ingka ndiena mantuari di sao ndin.

Saja tao ingka unyinya, unyi soangin unyi dalak pamagum jalun. Datamu de’ ndin kolea I gamilu ti’ ndien mantuari ada bea saseia si tik de’e darambit koleda ndin mate bea kaingka. Daia de’ ndipun tatakau manantaling unyi kayu araba bakapa-kapa kolea unyi burung ndin. Ada’ jalu asisana ndin kaingka. Loindisi ndi rariku kaingka mam mo ti ak antama lam bakamen ungka’ak naan dakuke kaingka de’din.

Mole’ balik loa sarapen, Dabaeang ingka bakam sera de’e ndin naan dauat antama, dabaeang bakam sera waindin kausa. Urait-urait takaran mondok loa bakam ulu duduk langana I gamilu dabaeang naan dakule. Ado masi manu ndi naana pande tabae, bakam ndi kaingka. Asi akalku mamuka ndi ingka de’ ndin. Balit datarik de’ ndin basina, dauit de’ balit manyur tabae.

Dabele kaingkan manutari. Mah ndienkin pan kaingka de’ ndin. Kamalangan to maiya manyauti bea de ndin atakut. Atai mai ko si de’ mondok loindi?”kaingka.

 “Ma’ lamba-lamba ak maisi manu loin akaus atenga ndi sawen.” kaingka. Adako marangen belejo unyi jalu dilaut. Naanko bea kukilala itain te’ ko. Daiak ndi balaunak naming suniang kaleku ndiang. Dasuroak sumangata ora induku manyunyiang, ira naming mate akaus dakan burung rawe ungan suang saonam akaus ndi kalaut-kalaut. Okan kurang bea mauno kirabe imabr aso takaran akaus mate apu dungan suang sonam mondok loa ara induku. Iak pi poang samadi bariar ak manyunyiangen.

Adako alakoen I saluan. Intamako kaingka de’ ndin loa babaka ndin. O’ tik kenang intama ak la. Asi poang loku intama mam anuko poang onako kusialoi kaingka. Intama bea de’ ndin balit. Mondok bea kaingka de’ ndin burun ruwe en, nah bele kaingka de’ ndin. Tantalinga ndin, ia bean din burung ndin kaingka de’ ndin.

Mateki adko marangen. Pande mamauna, mam yang anu ndi’ naanki dakule dabau bakam sera ndi. Lalako ingka ira mananakan.

Balau naminde ndi kaingka, asi naana balaun. Bataun-taun namig sunianga kaleku ndiang angkanak poang de maruar ya marikoanak kaingka. Balau  de’ balit manyari dalam de’ babaka ndin, asi la ndi manggulungiku lo’a, mase bean ti mate bea kaingka. To’ kuawa mole ai lo’a ingka. Anu pong ingka, lalako ko poang kaingka.

Kira-kira duang aso balit ya’ mamau bauna babaka ndin datamu ndien mantuari. Daintai de’ balit kolea burung ndin. Daia pun balit mulai basiap-siap. Mam ingka iduno iki mawa ak sumpit ndien bea pondo ku ingka. Ado balu asi poang caranku ingka, atakutak daiak, naanak kaingka. Mam bele ak poang kaingka de’e ndin.

Asi loan I kuatangaiko, kuawa mole ko ona ungka bea dalola ka. Ungka ona akaus bea suang saoku, dauno ikoleda ingka de’ ndin. Na balaun balit de’e. kenang poang ingka, saso indi terang mondok ndien unyina ti’ mondok igka. Siap-siapko alako ko poang daiko lam bakamen, ona iak I saluan.

Mamola sao ibo tolang baunganen de’ balit babaka ndin. Langana manyunyiang mainto naana dakule dauno kolea burung ndin. Msmola tampara’,[4] kira de’ balit mondok daiasona. Namin siap bea babaka ndin, I gamilu namin lako di bakamen. Anu pondo’a suanga ale’en, okan la jalu kakapit. Ya’ naan mate sakali dasumpita din. Anu lalo tadalinga kaingka. Na ia bean din mondoken mamamko ingka I gamilu loa, daiko moleko lam bakamen lalako ko pong kaingka. Inait de’ balit babaka ndin loa tolang baunganen, antama loa langana maintae, mnyumpit ndin.

Dee ingka nunyina tungan soangin, kayu bakapa-kapa imundina araba. Modok de’ balit sulina sawen, dabelelang matana ingka babaka ndin  saja kaungan batang sungen kolea sapa. Ada lalo rana ndi burungen kaingka, burung asi ndi kenang mamam angkan mantuari, anu bea balit de’e ndin tareat mameme ndineka mantuari kosanka. Kae lalo ingka unyi soangin sapa manumpu de’ saoda ndin.

Dienpi pan manutari kaingka, ndienpi mantuari baru asuli, baru atio,  banyanyam atena, banyanyam utaka, banyanyam tolang matana kaingka de’ burungen. Kenang bea datangenang de’ sumpitana babka ndin. Dasumpit kaingka dadua, dasumpit dadua, adoh ndienpan tau baru tio ndienpan tau baru atanduk. Ndi anuna ara I gamilu naming mate ara indu amana suang sauna akaus ikan ndien bapi pan de anu tau baru atanduk tau baru asuli kaingke de’ manjaruma burung dnin.

Kenang bea baturut-turuta sumpitana tungan sauran pondo’ maruar di sumpitana ndin. Konyong di pondo ndin paloe mantuarina, awa lauk dadua tuba akar. Mate de balit burung ndin. Ado bakarasko lao bea matekam koleu. Aiaka bea naanin mate bara salain asi kenanga mamam mauno mantuarinin. Akaus tau salangke sao ndi dinekam baru atanduk ndinekam baru tio matekin bea bara salain kaingka babaka ndin manyauta lo’ burung ndin.

Saja araun ingka suan sabala alaoa burung rawe ndin umpa’a rana. Kira-kira balit naming mate burung ndin anu de’ balit maruar bea balit I gamilu mamele. Ado maisi bea ndi pandena kenang mamam mauno a rarana ndi kaingka de’e ndi.

Anu ndin ndien muina dangkanan babainye ndin. Anu ingka de’e ndin. Ati mate burung ndin alai kin buluna, alai kin buluna sauti ikin ndi langke sao mainto tio a kausa nin ara suang saonin ira indu ira ama kaingka de’ ndin. Ya’ bangona memen uraran sambut tauen dakekes poang lam sambuten de’ ndin mantuari ndin saja dakan datotok ambata atena abmata tolang matana. Kira balit de lawanku namina mate de’ burung ndin ya’ ndien la poang bapi mui ndin. Daraut de’ bulu sapa, bulu ingko’a koleda ira duaan. Kenang muiko kaingka I gamilu ndindausro katio bapi de ndin suang saoku kole ajaluen nah tik kenang kenang bea kugulungiko kaingka babaka ndin.

Dakamusi bea de’ balit dulungan pondo’a, dulungan panumpit de’ namina mate burungen. Dala balit buluna kole’da dawa mole inait lo’ sawn dabae’ kira kaian ingka kwanku suang sauna bangona memen uraran sambut da. Dasautang lo dulungan bring apina suang sauna, anu balit de’ tauen mulai tio’, mulai de’ mangiet lam sambuten. Maliet asan kaleda tindo. Balaun kam tapat tindoen kaingka de mantuarin padahal de’ ndin akaus dakan kolea burung ndin. Kira balit akaus tio suang sauna I gmilu o sasaona nyawana tauen sama de’ mamelena loa burung ndin mauno loda ndin datutungi kolea tauen dasasak datutungi de’ndin.

Sasau nyawana kenang balit babaka ndin nana I gamilu siala de ‘balit, ira indu amana siala baru balit babaka ndin mole loa induna jarumang kalena, kosan bea jalu dakaboranang kolea tauen ya namin mate burung ndin.


[1] Bulo’ dakares tau baliten inuang bumbunga, talasa dari arasi idamor inuang rasun dari lita’ kayu bakul. Dapola tau manyumpit. Barasun, ti mandua tau nate ki’. I lalap mala lita’a, I pananga

[2] Bulo’ ipola, sumpingang iki’ di awakka, panuan pondo’

[3] Ya’ biasa sao langke ndien tutupa tankaen datatri tau nana ungan kayu bananasen, nana badilen, tetapki manyuruk iyaung saoen ndinang

[4] Tampara ndin isiring nana kayuen balapis-lapis siringa waindin bea dapola kenang ibo

Dayang Gamilu

Cerita Rakyat Kaliman Barat
Diterjemahkan dari Bahasa Dayak Tamambaloh oleh Claudia Liberani Randungan
Narator: Claudia Lierani Randungan
Ilustrasi musik Gradius Bima Valian

Ada sebuah sao langke yang sangat  panjang. Setiap hari orang-orang yang tinggal di dalamnya didatangi Burung Rawe. Seekor burung yang sangat besar. Ketika berteduh di seberang sungai, dan hinggap dahan Pohon Binuang, dahan itu langsung patah. Sebelah sayapnya menutupi setengah batang sungai ketika ia terbang.

Orang-orang di sana tidak mengenalinya, mereka menyebut burung tersebut datang dari ruang Jawa. Burung itu memangsa warga. Memakan hati mereka, mematuk matanya. Setiap hari ada saja korban berjatuhan. Kejadian itu berlangsung berbulan-bulan. Maka, habislah seluruh penduduk desa, hanya tersisa Dayang Gamilu seorang diri. Ayah dan ibunya juga telah tiada.

“Aduh, aku juga akan tewas jika pasrah pada keadaan,” katanya. Ketika malam tiba, dia masih menahan diri untuk tidur di tempat biasa. Saat tertidur dia bermimpi didatangi ibu dan ayahnya.

“Anakku, berhentilah tidur di tempat tidurmu ini. Masuklah ke dalam guci kita di atas. Berdiam dirilah di sana. Masaklah cepat-cepat, jika sudah selesai masuklah ke dalam guci. Burung itu masih terus mencari mangsa,” begitu pesan ibu dan ayahnya dalam mimpinya.

“Malang sekali nasibmu anakmu, kami tidak akan memiliki keturunan lagi jika burung itu memangsamu juga,” ayahnya mengingatkan jika burung tersebut bukanlah burung biasa. Itu butrung raksasa pemangsa manusia.

“Aduh,” Dayang Gamilu tersentak lalu bangun. “Kasihan ayah dan ibu, mereka mendatangiku karena sangat khawatir,” batinnya. Secepatnya dia bergegas, buru-buru memasak pakis. Ia kemudian makan, lalu mematikan apinya. Setelah memastikan apinya padam, dia tergesa-gesa masuk ke dalam guci yang sangat besar.

Hanya berselang beberapa saat setelah dia masuk ke dalam guci, Burung Rawe itu pun datang. Suaranya bagaikan angin, bergemuruh saat melewati pepohonan.

Burung itu hinggap di atas pohon di seberang sungai. Pandangannya tertuju pada sao langke di depannya. Dilihatnya ke kiri, lalu ke kanan. “Sepertinya di sini tidak ada orang,” ucapnya. Sementara Dayang Gamilu menahan dirinya di dalam guci. Hari itu dia selamat, burung itu tak mengganggunya.

Sejak hari itu gadis itu terbiasa hidup di dalam guci. Setiap hari pula dia berharap ada seseorang menyelamatkannya, berharap ada yang bisa membantunya mengalahkan Burung Rawe.

Waktu terus bergulir. Di kejauhan sana ada seorang pemuda yang ingin mengembara.

“Hari-hariku sangat membosankan di sini. Pondo’ku sudah banyak, katalanganku sudah penuh,” gumamnya. Lalu dia berpamitan pada ibunya. Dia meninggalkan kampungnya, saat itu orang-orang baru menyelesaikan pekerjaan ladang, padi sudah diketam, pamole’ beo’ baru saja digelar. Kabar mengenai Burung Rawe itu telah didengarnya. Tapi dia tak tahu di mana letak sao langke itu.

Dia berjalan jauh namun tak menemui hal yang ganjil, rumah itu belum ditemukannya. Dalam benaknya dia bertanya-tanya di mana gerangan kampung itu berada. Dia berpikir jika burung itu tak dihentikan kampung lain bisa saja diserangnya. Katalangan melingkar di pinggangnya, sumpit menjadi teman perjalanan. Dia berjalan seharian tapi tak menemukan apapun. Akhirnya dia kembali pulang.

“Ibu, aku tak menemukan apa-apa,” ceritanya pada sang ibu. Ibunya sangat khawatir dam menginginkan anaknya pergi. Ia  khawatir anaknya akan bertemu Burung Rawe dan memangsanya.

“Burung apa gerangan yang sanggup membinasakan semua orang di sao langke,” ibunya bertanya-tanya dalam kegusaran.

Hari berikutnya dia kembali berkelana, begitu juga hari seterusnya, hingga hari ketiga dia tiba di perkampungan yang sepi. Tidak ada babi di jalan, tak ada ayam berkokok, kedatangannya hanya disambut tangga yang dibiarkan terbuka tanpa penutup.

“Ada apa gerangan perkampungan ini, sao langke ini sangat sepi hingga tumbuhan merambat menaiki kayu-kayunya. Pastilah rumah ini sudah lama ditinggalkan,” katanya pada dirinya sendiri.

Dia masih menyempatkan diri untuk mencuci kaki ke tepi sungai. Jalan menuju sungai sudah dipenuhi semak yang tinggi. Dia berjalan di antara semak-semak itu. Setelah merasa cukup membersihkan kaki, dia menaiki sao langke. Dipandangnya ke kiri dan ke kanan. Tempat itu sepi belaka.

“Ke mana gerangan orang-orang di sini,” gumamnya. Dibukanya pintu masing-masing bilik rumah. Yang ditemuinya hanya kekosongan, kelambu tergantung begitu saja.

“Ada apa gerangan orang-orang ini,” ucapnya. Dia lalu melangkah ke hulu hingga tiba di bilik paling ujung. Dia bingung mengapa pintu tidak ditutup rapat, penasaran muncul apakah di dalam ada penghuni?

Rasa penasaran membawa kakinya melangkah masuk ke dalam. Saat itu dayang Gamilu baru saja selesai masak. Pemuda tersebut kaget menemukan perapian masih hangat. Dia yakin ada manusia di bilik itu.

Lama pemuda itu mengamati seisi rumah tapi dia tak menemukan siapa-siapa. Ditiliknya ke bawah kolong, ada sisa kulit buah timun, seseorang baru saja mengupasnya gumam sang pemuda dalam hati. Rasa penasaran semakin tinggi. Dia terus menjelajahi seisi rumah. Hingga dia mendengar deru angin yang kencang.

Suara menggelegar di udara. Dayang Gamilu tahu itu pertanda kedatangan Burung Rawe. Dia yang menyadari ada manusia lain di luar sangat khawatir. Pemuda yang mendengar suara itu pun terkejut melihat kayu tumbang dalam waktu singkat. Dia terperanjat dan kebingungan hendak bersembunyi di mana.

Dia berlari menuju ruang tamu bilik, dilihatnya guci berjejer. Lalu dia punya ide untuk bersembunyi di dalam guci. Dibukanya satu-per satu tapi tak ada yang bisa terbuka. Hingga dia tiba pada guci paling ujung, guci itu bentuknya paling besar. Dia mencoba membukanya tapi tak bisa. Dicobanya mencari cara, lalu digunakannya parang yang dia bawa. Dicungkilnya penutup guci itu hingga terbuka. Betapa terkejutnya dia menemukan seorang perempuan di dalam. Perempuan itu hanya terdiam, wajahnya pucat pasi karena ketakutan.

“Aku telah berjalan menjelajahi isi sao langke ini tapi tak menemukan satu manusia pun,” ucap pemuda itu. Perempuan itu memberanikan diri menatapnya “Jangan ribut. Dengarlah suara dari hilir. Aku tak tahu kau ini siapa, aku sudah lama bersembunyi di sini. Kedua orang tuaku telah meninggal, dan mereka mendatangiku dalam mimpi. Burung itu tak akan berhenti sampai semua manusia habis,” jelasnya.

Perempuan itu memintanya agar lekas masuk ke dalam guci. Tak lama setelah pemuda itu bersembunyi datanglah Burung Rawe. Mereka berdiam diri, ketegangan menyelimuti hati mereka.

Pemuda itu bertanya sudah berapa lama perempuan itu bersembunyi. Lalu berceritalah gadis itu. Telah bertahun-tahun dia mendekam di dalam guci. Hanya keluar untuk masak dan makan. Hati pemuda itu tersentuh, dia bertekad untuk membantunya agar tak lagi hidup dalam ketakutan.

Dua hari dalam persembunyian, pemuda itu semakin bulat tekadnya untuk menyelamatkan sang gadis. Sementara Burung Rawe mencium aroma manusia. Dia mulai mengintai, curiga masih ada orang yang hidup. Pemuda itu menyiapkan sumpit dan pondonya. Mencoba mengatur strategi untuk mengalahkan sang burung.  Sedangkan Dayang Gamilu yang ingin diselamatkannya diliputi kekhawatiran.

“Kamu tak bisa melarangku. Jika dibiarkan bisa saja dia menghabisi orang-orang di perkampungan lain,” katanya dengan berani. Dia meminta Dayang Gamilu tenang dan melihatnya bekerja menyiapkan cara mengalahkan burung rawe.

Dengan cekatan pemuda itu membuat sebuah rumah kecil di bawah atap. Rumah itu menjadi tempat persembunyiannya. Dia membangun sebuah tampara’, tempat bersembunyi dengan dinding berlapis-lapis. Hari itu pun tiba, pemuda telah bersiap di atas. Bersembunyi dengan tenang, pondo yang dimilikinya sehamparan tikar. Dayang Gamilu bersembunyi di dalam guci dengan hati berdebar.

Tak lama terdengarlah deru angin yang kencang. Kayu tumbang bagai ditebang begitu burung itu lewar. Dia hinggap di seberang sungai sambil mengintai sao langke di hadapannya. Itulah kali pertama pemuda itu melihatnya. Dia terpana melihat gagahnya burung itu, tapi nyalinya tak ciut karena dia tak ingin ada korban lagi.

“Ternyata masih ada manusia hidup. Anak manusia  yang baru bertunas, baru tumbuh, hatinya enak, otaknya nikmat, biji matanya lezat,” kata burung tersebut menahan lapar. Belum sempat burung itu menyiapkan ancang-ancang untuk menyerang ke depan, pemuda dari persembunyiannya melesatkan sumpitnya. Sumpit mengenai tubuh burung raksasa, berkali-kali pondo yang sebelumnya telah dilumuri konyong itu mengenai tubuhnya hingga sang burung murka.

Perlahan tubuh sang burung yang terkena pondo  melemah. Tubuhnya tak bertenaga seperti ikan terkena tuba. Hingga akhirnya burung itu mati.  Langit menjadi gelap saat tubuh sang burung terjatuh. Suaranya berdegum hingga Dayang Gamilu keluar dari persembunyian. Mereka memandangi tubuh burung yang besar itu.

Malam harinya sang gadis kembali bermimpi. Seseorang berpesan untuk mengambil bulu burung dan melakukan ritual penyembuhan jiwa di sao langke tempatnya. Sang gadis mengikutinya. Dicabutinya bulu burung itu di bagian ekornya lalu ia menyapukannya pada tiap-tiap pintu yang ada di sao langke.

Orang-orang yang ada di dalam rumah menggeliat. Mereka merasa baru bangun dari tidur yang panjang. Satu per satu seluruh rakyat Dayang Gamilu bangun, termasuk ayah dan ibunya. Tak ada yang tahu bahwa sebelumnya mereka telah dimangsa burung rawe. Dayang Gamilu menceritakan semuanya dan menunjukkan bangkai burung raksasa. Mereka lalu membakarnya bersama-sama.

Kegembiraan meliputi kampung itu. Demikianlah akhirnya Dayang Gamilu dan sang pemuda menikah. Setelah itu barulah sang pemuda kembali untuk bertemu ibunya. Orang-orang tak lagi khawatir karena sudah tak ada burung pemangsa.

Spread the love

0 Comments

Leave a Reply

Avatar placeholder

Your email address will not be published. Required fields are marked *